Fabrieksschoorstenen zijn er in allerlei soorten en maten met een grote verscheidenheid aan vormgeving, materiaalgebruik, afmetingen en versieringen. Zie hiervoor bijvoorbeeld:
- Barnard, A.J., Fabrieksschoorstenen in Nederland. Uitgave Stichting Fabrieksschoorstenen (STIF), Zwolle (2017).
- Vlaams-Nederlands tijdschrift voor industriecultuur. 32ste jaargang, nummer 2. Themanummer Fabrieksschoorstenen in Vlaanderen en Nederland (2022).
- Vlaams-Nederlands tijdschrift voor industriecultuur. 32ste jaargang, nummer 3. Themanummer Fabrieksschoorstenen in Europa (2022).
Eén van een zeldzaam voorkomend type fabrieksschoorsteen in Nederland is van het type MONNOYER. In het boek ‘Fabrieksschoorstenen in Nederland’ is de schoorsteen van de Van Nellefabriek de enige die genoemd wordt als voorbeeld van een betonnen schoorsteen die gebouwd is volgens het systeem Monnoyer.
De schoorsteen van de Van Nellefabriek in Rotterdam is gebouwd in 1928. Voor de bouw is gebruik gemaakt van geprefabriceerde elementen die lijken op sleutelgaten. Dit systeem is ontworpen door Leon Monnoyer Fils.[1] De constructeur was G. Chermaine & Cie., Rue du Midi, Chatelet, België. De elementen zijn ongeveer 1 meter lang en 25 cm hoog en gevormd in ijzeren mallen die qua maatvoering instelbaar zijn, zodat verschillende lengtes kunnen worden verkregen. Meestal werden deze ter plaatse vervaardigd. Het ronde deel van de stenen overlapt per laag de vorige lagen, zodat er een verband ontstaat. In de elementen zijn gaten aangebracht, die een verticale doorvoer van stalen staven als wapening mogelijk maakt. Door een driehoekige groef aan de bovenzijde van de elementen worden horizontale wapeningsstaven aangebracht, die met beugels met de verticale staven verbonden zijn.[2] De open ruimtes worden met beton gevuld. De schoorsteen van Van Nelle is 45 meter hoog.[3]
[1] Het Brusselse bedrijf Leon Monnoyer et Fils patenteerde in 1906 dit type schoorsteensysteem. Zie Barnard (2017), pag. 62.
[2] In het Stadsarchief Rotterdam bevindt zich onder inv.nr. 2.04.08 tekeningen van de opbouw en de wapening van de fabrieksschoorsteen van de Van Nellefabriek.
[3] Beschrijving van de fabrieksschoorsteen van Van Nelle is overgenomen (en iets aangepast) uit het boek van A.J. Barnard (2017), pag. 114.